Gezmek, iş ya da tatil nedeniyle dünyada her yıl 1 milyardan fazla kişinin seyahat ettikleri belirtiliyor.
Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre; seyahat edenlerin yüzde 65’i hastalanıyor. Hastalananların yüzde 15’inde ciddi sağlık sorunu oluşuyor, yüzde 4’ünün hastaneye yatması gerekiyor, yüzde 6’sı hastalık nedeniyle seyahatini yarıda kesmek zorunda kalıyor ve yüzde 1’i gittiği ülkede hayatını kaybediyor.(*)
Bu veriler, gidilecek yerlerdeki sağlık koşullarının önceden bilinmesini ve buna göre önlem alınmasını zorunlu hale getiriliyor. Uzmanlar özellikle başka ülkelere yapılacak seyahatler öncesi hekime danışılmasını tavsiye ediyorlar.

Bayındır İçerenköy Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Aylin İzat Liceoğlu; sağlık sorunları yaşamadan seyahat etmek için neler yapılması gerektiği konusunda bilgi verdi.

EN SIK GÖRÜLEN SEYAHAT HASTALIKLARI

•    Seyahat ilişkili hastalıklar çoğunlukla az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerde görülüyor. Seyahat nedenli ölümlerde enfeksiyonlara bağlı en sık sebep sıtma hastalığı oluyor. Enfeksiyon kaynaklı olmayan ölüm sebepleri ise; kalp-damar hastalıkları, boğulma ve motorlu araç kazaları. Ölüme neden olmayan seyahat nedenli en sık karşımıza çıkan hastalık olarak ise turist ishalini görüyoruz.
•    Bütün bu riskler nedeniyle, uluslararası seyahat planlayan kişilerin, seyahat tarihinden ideal olarak 4-8 hafta önce seyahat danışmanlığı alması tavsiye ediliyor. Ancak seyahat yaklaşmış olsa dahi seyahat danışmanlığını almalarında yarar olduğunu unutmamak gerekiyor. 
•    Seyahat danışmanlığı sırasında; kişi muayene ediliyor, yapılacak seyahatle ilişkili bireysel riskler değerlendirilerek gereken aşılar yapılıyor, sıtma, seyahat ishali ve yolculukla ilgili riskler değerlendirilerek kişi bilgilendiriliyor. Seyahat öncesi danışmanlığı sırasında, gidilecek bölgede bulunan enfeksiyon riskleri ve seyahat edecek kişinin sağlık durumu ile kişiye özel korunma yolları belirleniyor.

KRONİK HASTALIĞI OLANLAR

•    Seyahatle ilişkili riskleri belirlerken şu faktörler değerlendiriliyor: Hangi ulaşım yolunun kullanıldığı, nereye gidildiği, seyahatin yapıldığı mevsim ve süre, seyahatin amacı, kalınan yerin konforu, yiyeceklerin hijyen durumu, seyahat eden kişinin davranış şekli ve sağlık durumu.
•    Kronik hastalığı olanların seyahat öncesi çok daha dikkatli olması gerekiyor. Şeker hastalığı, kalp hastalığı, yüksek tansiyon, diyaliz gerektiren böbrek hastalığı, kanser, kronik solunum sistemi hastalığı, epilepsi, derin anemi, inflamatuar barsak hastalığı, bağışıklık sistemini etkileyen ilaç kullanımı veya bağışıklık sistemi hastalığı ve önceden pıhtı atması olanlar; seyahat öncesi mutlaka doktor muayenesinden geçmeli. Seyahat süresi boyunca, tedavileri için gereken ilaçları, yedek miktarlarıyla ve ilaç reçeteleriyle birlikte yanlarında bulunmalı.

TUZLU SULARDA YÜZÜN MEYVENİZİ KENDİNİZ SOYUN

 Seyahat sırasında uyulması gereken genel kurallar:
•    Özel durumlara (hamilelik, şeker hastalığı vb.) yönelik kontrolleri yaptırın.
•    Kronik hastalığınız varsa, kullandığınız ilaçları ve dozlarını belirten doktor raporunu yanınızda bulundurun.
•    Seyahatiniz sırasında ellerinizi sık sık su ve sabunla yıkayın.
•    Musluk suyunun sağlık şartlarının kötü olduğu bölgelerde; kaynatılmış su ile hazırlanan çay ve kahve gibi içecekleri, kutulanmış veya şişelenmiş, ağzı kapalı ve mümkünse pastörize edilmiş meşrubatı tercih edin. Eğer içmek zorunda kalırsanız suları mutlaka kaynatın, filtre edin veya iyot tabletleri kullanın.
•    Hangi suyla yapıldığını bilmediğiniz buzlu içeceklerden, tazeliğinden ve kaynadığından emin olmadığınız gıdalardan, sokakta satılan yiyecek ve içeceklerden uzak durun.
•    İçecek kutuları veya şişelerin dış kısımları kontamine olabilir. Bu nedenle kutu ve şişeleri açmadan önce silin.
•    Pişirilmiş yiyecekleri veya kendinizin soymuş olduğu kabuklu meyveleri tercih edin.
•    Sivrisinek ve diğer böceklere karşı gerekli önlemleri alın.
•    Temiz olmayan sularda yüzmek veya bu sularla temas etmek çeşitli hastalıklara yol açabileceğinden, temizliğinden emin olmadığınız havuz ve deniz sularında kesinlikle yüzmeyin. Tatlı sularda yüzmekten kaçının. Tuzlu sular, her zaman daha güvenlidir.
•    Özellikle kedi, köpek, maymun gibi hayvanlarla temastan kaçının ve ısırılmanız ya da yaralanmanız halinde hemen sağlık kuruluşlarına başvurun.
•    Seyahatin ardından özellikle ilk hafta gelişen ateş, kusma, ishal, sarılık veya idrar yolları ile ilgili şikayetler oluşursa mutlaka doktora danışın.

GİDECEĞİNİZ BÖLGEYE GÖRE AŞINIZI YAPTIRIN

•    Seyahat öncesi gerekli aşıların yaptırılması durumunda; difteri, tetanos, boğmaca, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, bazı menenjit tipleri, çocuk felci, hepatit A, hepatit B, zatürree ve gribe karşı korunma sağlanabilir. Dünya Sağlık Örgütü, gidilecek yerden bağımsız olarak, her seyahat eden kişinin tetanosa ve hepatit B’ye karşı aşılanmasını öneriyor.

DİŞLERNİZİ KAYNAMIŞ SUYLA FIRÇALAYIN

Seyahat edenlerde en sık görülen sağlık sorunu turist ishali denilen durumdur. Kontamine yiyecek ve içecekler neden olur. Genellikle seyahatin ilk haftasında görülür.  Ancak seyahatten döndükten sonra da başlayabilir. Seyahatin yapıldığı yere göre risk artar. Özellikle az gelişmiş ülkelerde risk fazladır. Ani başlar, ishal ile birlikte kusma, karın ağrısı, ateş de görülebilir. İshal 3-4 günden fazla sürerse, ateş ve kusma ile seyrederse ve yoğun sıvı kaybı olursa mutlaka tıbbi destek alınmalı.

Turist ishaline karşı şu önlemleri almak önemli fayda sağlar:

•    Tuvalete gittikten sonra ve yemekten önce elleri mutlaka sabun ve suyla yıkamak veya alkol bazlı el dezenfektanları kullanmak.
•    Hijyenik olmayan yerlerden ve sokak satıcılarından yiyecek ve içecek tüketmemek.
•    Çiğ veya iyi pişmemiş et ve deniz ürünlerinden uzak durmak.
•    Çiğ meyveleri (portakal, muz, avokado gibi) ve sebzeleri temiz suda yıkayıp, soyduktan sonra yemek.
•    Açıkta beklemiş yemekleri yememek, taze, iyi pişirilmiş, sıcak yemekleri tercih etmek.
•    Beyaz et, krema, mayonez gibi çabuk bozulan, kötü kokulu ve renkli yiyeceklerden, pastörize edilmemiş süt ve süt ürünlerinden uzak durmak.
•    Sular güvenli değilse gıdaları yıkarken, yemek hazırlarken, dişleri fırçalarken mutlaka kaynatmak veya kapalı şişe sularını tercih etmek.

SİVRİSİNEKTEN KORUNUN

Seyahat edenler için ölüm riski içeren, sivrisineklerle bulaşan önemli bir hastalık olan sıtma, dünyada halen birçok bölgede karşımıza çıkıyor. Özellikle riski bir bölgeye seyahat edilmişse; bir haftadan itibaren gelişen ve üç aya kadar süren ateşler mutlaka sıtma yönünden araştırılmalı. Öldürücü bir hastalık olan sıtmadan korunmak için şu önlemler alınmalı:
•    Öncelikle riskin farkında olmak gerekir. Bu nedenle seyahat edilecek yer ve sıtma ile ilgili olarak seyahat öncesi danışmanlık almak,
•    Sivrisinek ısırmalarından kaçınmak bu nedenle de gerekli önlemleri almak,
•    Seyahat hekimi tarafından önerilen koruyucu ilaçlar var ise mutlaka önerilen şekilde eksiksiz bir şekilde kullanmak.

SİVRİSİNEK İLACI VE CİBİNLİK KULLANIN

•    Seyahatler sırasında, açık hava aktiviteleri özellikle gece yapıldığında sağlık riski daha fazladır. Korunmak için akşamın erken saatinde böcek uzaklaştırıcıları uygulamak, dışarıda kalınacak ise cibinlik kullanmak, kapalı ve uzun kollu kıyafetler giymek etkili olabilir. Böcek uzaklaştırıcılar özellikle boyun, el ve ayak bileklerine uygulanmalı. Böcek uzaklaştırıcıların kıyafetin üzerine uygulanması da oldukça etkilidir. Çadırda kalınacak ise böcek spreyleri uyunacak alana yatmadan önce sıkılmalı.

SEYAHATA ÇIKMADAN ÖNCE SAĞLIK ÇANTANIZI HAZIRLAYIN

Seyahatlerde yanınızda bulundurmak üzere hazırlayacağınız bir sağlık çantasına, özellikle gelişmekte olan ülkelere yapılacak seyahatlerde daha fazla ihtiyaç duyulabilir. Fazla yer tutmayacak ölçüdeki bir sağlık çantasında, şu basit sağlık malzemelerinin yer almasında fayda var:
•    Yapışkan bant • Antiseptik yara temizleyici veya alkali sabun • Bandajlar • Makas • Çengelli iğne • Yumuşatıcı göz damlaları • Böcek uzaklaştırıcı • Antihistaminik tablet ve kremler (alerjik durumlar için) • Burun açıcı damla • Oral rehidrasyon tuzları (ishalli hastalıklarda kaybedilen sıvıyı telafi etmek için) • Basit ağrı kesici • Steril sargı bezi • Beden derecesi (ateş ölçmek için) • Güneş kremi • Kulak tıkaçları
•    Gidilecek yere ve bireysel ihtiyaçlara göre değişen ek malzemeler: • İshal önleyici ilaçlar • Yolcularda en sık görülen enfeksiyonlar için antibiyotikler • Daha önce var olan hastalıklar için kullanılan ilaçlar • Antibakteriyel krem ya da merhemler • Cilt mantarlarına karşı krem ya da merhem

(*) Dünya Sağlık Örgütü verilerinin kaynağı, Bayındır Sağlık Grubu’dur.