Uzman sağlık habercilerinin üye olduğu ESAM Yönetim Kurulu tarafından yapılan açıklamada, tüm dünyada milyonlarca ölüme neden olan salgınla mücadelede herkese sorumluluk düştüğü hatırlatılarak şu görüşlere yer verildi:

Salgın boyunca uzmanların da sıkça dikkat çektiği gibi yanlış bilgi, virüsün ve salgının kendisinden çok daha öldürücü olabiliyor. Konunun uzmanları ve meslek örgütleri daha ilk günlerden itibaren sadece virüsle değil, yanlış, çarpıtılmış ya da eksik bilgilerle de mücadele ettiklerini ifade etti. Salgın, uzman muhabirliğin önemini ve gerekliliğini bir kez daha ortaya koydu. Bu süreçte gündemimize giren ve bilgi kirliliği olarak tanımlanan “infodemi”den (gereğinden fazla ve asılsız bilgiye maruz kalınması) uzak, bilime dayalı ve objektif habercilik, bugünlerde her zamankinden daha da önemli. Bilindiği gibi yanlış bilgi ve komplo teorilerinin medya aracılığıyla toplumun geniş kesimlerine ulaşması, halk sağlığı açısından tehdit oluşturuyor.

Özellikle son dönemde, salgını tüm dünyada yavaşlatacak önemli adımlardan biri olan aşılamayı baltalayabilecek, önünü kesebilecek yanlış haberler ve yorumlara sıkça rastlıyoruz. Böylesine hassas bir dönemde sorumlu ve kanıta dayalı habercilik yapılması adına tüm meslektaşlarımıza görev düşüyor. Bu amaçla ESAM olarak aşı haberleri yaparken dikkat edilmesi gereken bazı noktaları hatırlatmakta yarar görüyoruz.

 

1-    HALK SAĞLIĞI ÖNCELENMELİ: Aşıların her yıl milyonlarca kişinin hayatını kurtardığı  bilgisi pek çok haberde hatırlatılarak topluma verilecek mesajlarda halk sağlığı öncelenmelidir. Aşının amacının toplumsal fayda sağlamak olduğu vurgulanmalı, bu odaktan kopmadan haber verilmelidir.

 

2-    UZMAN BİLİM İNSANLARI SEÇİLMELİ: Yapılan haberlerde abartıya kaçmadan, paniğe sevk edilecek söylemler  yerine sağduyulu mesajlar vermeye özen gösterilmeli. Gazete ve TV’lerde, internette haber kaynağı olarak uzmanlık dernekleri ve konuyla ilgili uzmanlık alanına sahip bilim insanları  tercih edilmelidir.

 

3-    ASILSIZ BİLGİLERE YER VERİLMEMELİ: Aşıyla ilgili haberlerde doğru kaynaklardan doğrulatılmayan, asılsız bilgilere yer verilmemeli. Tartışmalı durumlarda ulusal ve uluslararası kurumların onay veya herhangi bir açıklaması olup olmadığına bakılmalı, gerekirse yetkili kurumlardan görüş alınmalıdır.

 

4-    YAN ETKİLERLE İLGİLİ YARGI İÇEREN İFADEDE BULUNULMAMALI: Özellikle son günlerde “Aşıda yan etkiye bağlı ölüm”, “Aşıda kötü haber”  başlıklarının kamuoyunda paniğe neden olabildiği bir gerçektir. Bu tip başlıkların aşı tereddüdü yaşayan kişilerin korkularını artırdığı ve aşı karşıtlığı propagandası yapan kimi kesimlere hizmet ettiği aşikardır. Yan etki ve özellikle aşıyla ilişkilendirilen ölüm gibi şüpheli durumlarda, ilgili bilimsel kurulların inceleme yaptığı mutlaka belirtilmeli, haber başlığında yargı içeren ifadeler bulunmamalıdır.

 

5-     AŞILARIN HANGİ FAZDA OLDUĞU BELİRTİLMELİ, GEREKSİZ UMUT VERİLMEMELİ: Yeni geliştirilen aşı çalışmaları ile ilgili haberlerde çalışmanın hangi aşamada (fazda) olduğu mutlaka belirtilmeli, gerektiği takdirde kaç kişide denendiği vb detaylar yazılmalı, haberde gereksiz umut verilmemelidir.

 

6-    SANSASYONEL TANIMLAMALAR YAPILMAMALI: Haber başlıklarında içerikte yer almayan, ilgisiz ve sansasyonel tanımlamalardan uzak durulmalı. Yayımlanan haberin sorumluluğunun sadece yazan habercide değil, başlık ve içeriğe müdahale eden yazı işleri kadrosunda da olduğu unutulmamalıdır.

 

7-    DIŞ HABERLERDEN GELEN AŞI HABERLERİ DE GÜVENİLİR KAYNAKLARDAN ALINMALI: Dış haberlerden ve yabancı ajanslardan geçilen haberlerin güvenilir kaynaklardan alınmasına özen gösterilmelidir. Gerektiğinde uzman Türk bilim insanlarından da konu doğrulatılmalı.

 

8-    AŞININ ALTERNATİFİ BİR MADDE BULUNMADIĞI BİLİNMELİ: Aşı karşıtları tarafından aşıya alternatif veya hastalıktan korunma amaçlı olduğu belirtilen ve “koronaya karşı doğal reçete” başlığıyla sunulabilen bilgilere şüpheyle yaklaşmalı, toplumsal bağışıklık için aşının alternatifi herhangi bir madde veya tarifin bulunmadığı bilinmelidir.

 

9-    AŞI HABERLERİ ÜLKELERİN ADIYLA DEĞİL, BİLİMSEL VERİLERLE YAZILMALI: Aşılar, onları geliştiren ülkelerin adıyla karşılaştırılmamalı, belli bir ülke adıyla ötekileştirilmemeli, aşı haberleri eldeki mevcut bilimsel verilerin çerçevesinden çıkmayacak şekilde kelimeleri özenle seçilerek yazılmalıdır.

 

10-  GEREKSİZ TIBBİ DEYİMLERDEN KAÇINILMALI: Aşı haberlerinde gereksiz tıbbi deyimlerden kaçınılmalı, kamuoyuyla paylaşılan bilgilerin yalın bir dille, açık ve anlaşılır verildiğinden emin olunmalıdır.

 

11-  AŞI GELİŞTİRME SÜREÇLERİ HATIRLATILMALI: Aşı geliştirme çalışmalarının normal şartlar altında yıllarca sürdüğü bilinerek, salgın aşılarının kısa sürede geliştirilmesinin istisnai bir durum olduğu önemli bir detay olarak akılda tutulmalı, zaman zaman haberlerde hatırlatılmalıdır.

 

12-  BİLİMSEL KANITA DAYANMAYAN KÖŞE YAZILARI CİDDİYE ALINMAMALI:  Köşe yazılarının sıklıkla kişisel yoruma dayandığı unutulmamalı, aşı karşıtlarının ve komplo teorisyenlerinin argümanlarına hizmet edecek bilim dışı söylemler içeren makaleler ciddiye alınmamalı. Bilimsel kanıta dayanmayan makaleler tekrar haber yapılmamalıdır.

 

13- AŞI FİRMALARINA DAYALI HABER YAPILMAMALI: Aşı vazgeçilmez olsa da aşıyla ilgili haberlerde aşı firmalarının tek taraflı açıklamalarına yer verilmemeli. Mutlaka konuyla ilgili bilim insanlarından ve uzmanlık derneklerinden görüş alınarak kamu  yararı korunmalı.

 

      

ESAM Hakkında…

ESAM 1991 yılında eğitim ve sağlık alanında uzman haberciler tarafından “eğitimli gazeteci, sağlıklı haber” anlayışı ile kuruldu. Kurulduğu günden bu yana eğitim ve sağlık alanında haberciliğin kalitesini artırmak, mesleki dayanışmayı sağlamak, halkın doğru bilgilendirilmesini sağlamak ve etik kuralların uygulanmasını sağlamak için çalışmalarını sürdürüyor.