Sözcüklerin ses, vurgu ve dilbilgisi açından doğru kullanılmaları, söyleyiş, sesletim, telaffuz ya da batı dillerinden Türkçeye girmiş olan artikülasyon (articulation) sözcüğüyle tanımlanıyor. Sesletim bozukluğu kişinin ne dediğini anlaşılmaz hale getirebiliyor.
Bu sorun sesleri, heceleri ya da kelimeleri yanlış üretmeyle ortaya çıkıyor ve kişinin sosyal, duygusal, iş yaşamı üzerinde olumsuz etki yapıyor.
Uzmanlar, bireyin yaşam kalitesini düşüren bu bozukluğun terapi ile giderilebileceğini belirtiyor ve erken dönemde önlem alınmasını çözümü kolaylaştırdığına işaret ediyorlar.

UZMAN ANLATIYOR

Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dil ve Konuşma Terapisi Bölümü öğretim üyesi ve Dil ve Konuşma Terapisi Araştırma ve Uygulama Merkezi (ÜSESKOM) Müdürü Prof. Dr. Ahmet Konrot, sesletim (artikülasyon) bozuklukları konusunda şu bilgileri veriyor:

“Sesletim, havanın ses tellerinden geçip dil, çene, dişler, dil ve damakta biçimlenip ses, hece ve kelimeler halinde işlenmesidir. Sesletim sorunu olan kişi, sesleri, heceleri ya da kelimeleri yanlış üretir; dinleyenler ne söylendiğini anlayamaz ya da kelimenin anlamından çok, ne söylendiğini anlamak için daha fazla dikkat harcarlar.”

BEBEK KONUŞMASI GİBİ Mİ?

“Küçük çocuklar sesleri, heceleri, sözcükleri yanlış kullandıkları zaman, konuşmaları ‘bebek konuşması’ gibi algılanabilir. Ancak ciddi sesletim sorunu olan büyük çocukların ve yetişkinlerin konuşmaları bebek konuşmasından oldukça farklıdır.
Sesletim sorunları çoğunlukla fiziksel nedenlerle oluşur. Serebral palsi, yarık dudak-damak, işitme kaybı ya da ağızla ilgili diğer sorunlar (diş sorunları) gibi fiziksel nedenler sonucu gözlenir. Bununla birlikte birçok sesletim sorunu herhangi bir belirgin fiziksel özür olmadan ortaya çıkar. İşlevsel sesletim sorunları, konuşma seslerinin yanlış öğrenilmesi sonucu gerçekleşebilir.”

KULAKLA İLGİLİ SORUNLAR OLABİLİR

“Bebeklik dönemindeki kulak ile ilgili sorunlar daha sonra ses gelişimini etkileyebilir. Çocuklar konuşma seslerini çevrelerindeki konuşmaları dinleyerek öğrenirler. Bu öğrenme, hayatın çok erken döneminde başlar. Eğer, bu önemli dönemde, çocukların kulakla ilgili sorunları sık oluyorsa, bazı konuşma seslerini öğrenmede başarısız olabilirler. Çocuğun konuşması büyüdükçe daha anlaşılır hale gelir, ancak kimi çocuklara anlaşılır sesletime sahip olabilmeleri için yardım edilmesi gerekir.
Kulak ve işitme sorunlarının sesletim bozukluklarına yol açabileceği dikkate alınarak artikülasyon (sesletim) bozukluklarının değerlendirme ve terapi süreçlerinde KBB uzmanları ve Odyoloji uzmanları ile sıkı işbirliği yapılır. Sesletim bozukluğu oluşmasında bebeklik ve çocukluk dönemindeki kulak hastalıkları da etkili olabilir.”

ÇOCUĞUN KONUŞMALARINI BÖLMEYİN

“Bütün seslerin 8-9 yaşına kadar doğru olarak üretilmesi gerekir. Birçok çocuk daha erken üretir. Çocuğa sesleri doğru üretmesi için anne, baba ve yakın çevrenin çocuğa iyi model olarak yardımcı olması önemlidir. Çocuğun konuşmasını bölmeyin ya da sürekli düzeltmeyin. Arkadaş ve akrabalar da dahil olmak üzere kimsenin çocukla alay etmesine izin vermeyin. Bunun yerine iyi bir model olun. Yanlış sesletilen kelimeyi doğru şekliyle ifade edin. Eğer çocuk, ‘Sayı güneş’ derse ‘Evet, sarı güneş, büyük sarı güneş bizi ısıtıyor’ gibi tekrarlayarak düzeltin.”

SESLETİM BOZUKLUĞU DÜZELTİLEBİLİR

“Sesletim bozuklukları bireyin yaşına bakılmaksızın tedavi edilebilir.
Fakat sorun sürdükçe, uzadıkça yanlış sesi değiştirmek zorlaşır. Bazı sorunlara yardım süreci (sesletim kaslarını uyaran sinirlerdeki sorunlar gibi), işlevsel sesletim sorunlarına yardım süresinden daha uzundur. İşitme kaybı, ağız yapıları (dişler), ne sıklıkla yardım aldığı, zekâsı ve iş birliği düzeyi gibi çeşitli etkenler de bu süreci etkiler. Sesletim bozukluklarının sosyal, duygusal, akademik ve/veya iş hayatını etkileyecek duruma gelmişse, bu sorunun çözümü daha önemli hale gelir. Konuşmamız bizim bir parçamızdır. Yaşam kalitemiz, konuşmamızın yeterliliğinden etkilenir. Dolayısıyla sesletim sorunları acilen ele alınmalıdır.”