Türk Eczacılar Birliği’nin 13. Türkiye Eczacılık Kongresi bu yıl 21 – 24 Aralık 2016 tarihleri arasında İstanbul’da Bomonti’deki Hilton Oteli’nde yapıldı.  Kongre’nin son günü Medya ve İlaç Oturumu vardı. Moderatörlüğünü yaptığım bu oturumda TEB Akademisi Başkanı Prof. Dr. Tayfun Uzbay, Hürriyet Gazetesi sağlık muhabiri Mesude Erşan ile Türkiye Gazetesi sağlık editörü Ziyneti Kocabıyık konuştu. İlkesel olarak ilaç haberlerinin nasıl yapılması gerektiği, bitkisel ürünlerin gelişigüzel kullanımının olumsuz sonuçları ele alındı.

Türkiye’de sağlık okur yazarı olan vatandaş oranın yüzde 30, ABD’de yüzde 50, Avrupa’da yüzde 53, oranında olduğu düşünülürse ilaç konusunda yapılan her haberin ne kadar önemli olduğu da kendiliğinden ortaya çıkıyor.

Önce haberin tarifini hatırlamak da yarar var. Biliyorsunuz haber, henüz gerçekleşmiş bir olayın olabildiğince nesnel ve gerçeğe uygun bir biçimde aktarılmasıdır. Gazetecilik, kamuoyunu doğru, çok yanlı, çok boyutlu, hızlı, inanılır ve güvenilir bir şekilde bilgilendirme mesleğidir. Haberde esas kamuoyu yararıdır. Görevdeki siyasi-iktisadi iktidarın işleyişini ve uygulamalarını -onun gizleme, örtme çabalarına direnerek- ortaya sermek, böylece kamuoyunun bu şeffaflık temelinde ortaya çıkmasını sağlamaktır.

Sizin önemli haber diye baktığınız konu medyanın hiç ilgi alanına girmeyebilir. Bir bilimsel araştırmacı ya da ilaç sektörü için çok önemli olan bir araştırma medyada hiç yer bulmayabilir. Araştırma ancak toplumun geniş bir kesimini ilgilendiriyorsa, insanların hayatında önemli bir değişikliğe neden oluyorsa haber olabilir.  Araştırmanın güvenilir olması ve kar ya da satış odaklı olmaması da kullanılabilirliğini etkiler.

Medya ve ilaç sektörü arasındaki temel sorunlara bir göz atıldığında şu sorunlar ön plana ulaşıyor: 

Medya ilaç sektörüne mesafeli. Haber, reklam kavramları karışmış durumda. İlaç sektörünün medya algısı sorunlu. Bazı PR şirketleri «haber yaptırtmak üzerine» bir algı oluşturarak sorunu büyütüyor. Sektörle medya arasında düzenli bir iletişim ağı yok. İlaç sektörüyle ilgili gönderilen birçok bülten sorunlu. İlaçla ilgili olumlu bilgiler ön plana çıkartılırken, yan etkilere karartma uygulanıyor.  Sektörün haber olmak için kullandığı yollar da gerçekçi değil. 

 Eğitim ve Sağlık Muhabirleri Derneği olarak 2000 yılında İstanbul’da yaptığımız Sağlık Bilinci ve Medya konulu toplantıda ilaçla ilgili yaşanan sorunları değerlendirmiştik. Bu toplantıda ortak payda olarak şekillenen görüşler bir bildirge ile kamuoyuna duyurulmuştu.  Bunlardan biri de şöyle:

“Habercilerin ilaç şirketleri ve arada yer alan halkla ilişkiler şirketleriyle ciddi sorunları vardır. İlaçla ilgili yasalara aykırı reklam özelliği taşıyan bilgiler şirketler ve halkla ilişkiler şirketleri tarafından gazetecilere ulaştırılmakta ve haber olarak çıkması için gazetecilere baskı yapılabilmektedir. Bu nedenle ilaç şirketleri kendi etik ilkelerinin yanı sıra basın etiğine de özen göstermelidir. Şirketleri temsil eden halkla ilişkiler firmaları da kendi etik ilkelerinin yanı sıra temsil ettikleri firmaların etiğinden de sorumlu olduklarını unutmamalıdır.”

Tabii sağlık habercileri de haber yaparken hem sağlık profesyonellerinin etik ilkelerine, hem de hastanın haklarına zarar verici bir yaklaşım içinde olmamalıdır.  Ayrıca sağlık habercileri olarak bilimde mucize olmadığını sık sık hatırlamalıyız. Toplumda sağlıkla, ilaçla ilgili yanlış umutlar ve beklentiler doğuracak haberler kadar, umutla süren yaşama isteğini kıracak haberlerin de medyada yer almamasına özen gösterilmesi gerekiyor.