Önemli bir sağlık sorunu olan, ancak nedenleri ve ortaya çıkışı üzerinde pek bilgi sahibi olunmayan karaciğer yağlanmasını Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Meltem Ergün anlattı.
Dr. Meltem Ergün’e 8 soru yönelttik. İşte o sorular ve aldığımız yanıtlar…

Karaciğer yanlanması hangi faktörlere bağlı gelişir? Şişmanlık kaçıncı sırada yer alıyor?

Karaciğer yağlanması alkol veya alkol dışı sebeplere bağlı olarak karaciğerde normalden fazla yağ birikmesidir. Alkol dışı sebepler: Kronik hepatit C hastalığı, metabolik karaciğer hastalıkları olabilir. Ancak en sık olarak görülen obeziteye bağlı olarak karaciğerde yağlanma olmasıdır. Batı ülkelerinde toplumun %20-25’inin karaciğerinde yağlanma mevcuttur.

Yaş sınırlaması var mı?

Obezitenin olduğu yerde karaciğer yağlanması vardır. Obezite çocuklarda da giderek artan oranda saptanmaktadır, bu nedenle karaciğer yağlanmasının da bu yaşlarda başladığı düşünülmektedir.

Karaciğer yağlanması belirtileri nelerdir?

Hastaların çoğunda hiçbir belirti yoktur. Hafifçe göbekli olan ve haftada bir-iki kez alkol alanların çoğunda karaciğerde yağlanma saptamaktayız. Nadir olarak halsizlik, yorgunluk ve karnın sağ üst bölgesinde ağrı, karaciğer yağlanmasında görülebilmektedir.

Klinik bulgular değerlendirilir, tanı ultrasonografi ve kan testleri ile konur.

Karaciğer yanlanmasına karşı alınacak önlemlerin başında bu gelir. Diyet ve egzersiz karaciğer yağlanmasında en etkin iki yöntemdir.

Karaciğer yağlanmasında enginar ya da devedikeni gibi seçenekler alternatif bir seçenek olarak hekimler tarafından öneriliyor mu?

Genel olarak karaciğer yağlanması olan kişiler sebze meyve ağırlıklı beslenmelidir. Bu anlamda enginarın faydası olabilir ancak özellikle bilinmesi gereken içinde ne olduğu belirsiz karışımlardan kaçınmaktır. Bitkisel olduğu söylenen ancak içinde ne kadar ve hangi madde olduğu bilinmeyen doğal organik denen ürünler asla kullanılmamalıdır. Bunların içinde karaciğere zararlı maddeler de olabilir, karaciğer hasarını daha da arttırabilirler ve hatta karaciğer yetmezliğine bile sokabilirler. Dolayısıyla ev tipi beslenme, Ege tipi beslenme dediğimiz zeytinyağlı sebze yemekleri ağırlıklı beslenme en uygun rejimdir.

Karaciğer yağlanması nelere neden olur?

Karaciğer yağlanması temel olarak iki tiptir. Basit yağlanmada karaciğer testleri normaldir. Karaciğer testlerinde (AST, ALT) yükselmenin eşlik ettiği tipte ise karaciğerde hasarlanma başlamış demektir ve tedavi olmazsa uzun vadede siroz ve karaciğer kanserine ilerleme gösterebilir.

Karaciğer yağlanması olan hastalarda öncelikle alkol almaması, diyet ve egzersiz yapmasını öneriyoruz. Diyet olarak yağlı yiyeceklerden kaçınmasını, günlük kalori alımını azaltmasını, genel olarak sebze meyve ağırlıklı beslenmesini ve kilo vermesini öneriyoruz. Egzersiz olarak da her gün en az yarım saat tempolu yürüyüş veya başka bir spor (yüzme vb) yapmasını öneriyoruz.

Uzun süren karaciğer yağlanması ve karaciğer enzim yüksekliği olan hastalarda kullanılan ilaç tedavilerinin nispeten karaciğerdeki yangısal reaksiyonu azalttığı saptanmışsa da kesin etkinlikleri gösterilememiştir. Doktora danışarak uygun tedavi önerileri alınmalıdır.