Sınavların insan yaşamında önemli dönüm noktaları olduğu biliniyor. Bu öneminden ötürü de hangi yaşta olursa olsun sınav süreçleri bireylerin hem duygu durumlarını hem genel davranışlarını, çevrelerine bakışlarını ve çevrelerinden etkilenmelerini değiştiriyor. Bu etkenlere bağlı olarak da sınav başarısı sadece bilgiye bağlı olmaktan çıkıyor. Bu noktada sınava girecek olan birey kadar yakın çevresine de önemli görevler düşüyor. Yakın çevredeki kişilerin heyecanlarını ve duydukları kaygıları, sınava girecek bireye yansıtmamaları, ebeveynlerin duydukları endişeyi çocuklarına hissettirmemeleri önem taşıyor.
Çevredekilerin tutum ve davranışları sınava girecek olan bireyin sınav stresini yenmesinde etkin oluyor.
Peki sınava girecek birey, sınava girecek öğrenci sınav stresini nasıl yenebilir?
Bu soruya yanıt olabilecek bilgileri, Memorial Ataşehir Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikolojisi Bölümü’nden Uzm. Psikolog Özge Merve Türk verdi.
“Ben başaramam” demeyin
Öğrenilen bilginin, sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasına engel olan ve başarının düşmesine yol açan, yoğun kaygı, sınav kaygısı olarak ifade edilmektedir. Sınav kaygısı yaşayan öğrenciler; çalışmalarını planlama, doğru düşünme, dikkati toplama ve çalıştığı konuları hatırlamakta güçlük çekerler. Tüm bu sorunlarla mücadelede bireyin kendi motivasyonu ve ailesinin desteğinin büyük bir önemi vardır. Aile bireyleri, sınava girecek olan kişinin kaygılarını yenebilmesine destek olmak için bunlara dikkat etmelidir.
• Öğrenci sınavda kişiliğinin değerlendirildiğini sanmamalı
Genellikle olumsuz duyguların yaşandığı durumlar kaygının ortaya çıkmasına neden
olur. Kaygı, temelinde bireyi rahatsız eden olaylarla ilgili değil; olayların birey için ne anlama geldiği ile ilgilidir. Birçok öğrenci sınavla birlikte kendi kişiliğinin ve varlığının değerlendirildiğini düşünmektedir.
• Sosyal aktiviteler başarıyı artırıyor
Sınavlar ve derslerine aşırı yoğunlaşıp, başka bir şeye vakit ayırmayan çocukların başarısı azalmaya başlar, başarının azalması sonucu olarak da kaygı artar. Bu anlamda kendine vakit ayırmak; örneğin spor, müzik ya da başka bir aktiviteye hayatında yer vermek çok önemlidir. Bu durum başarıya engel olmaz, tam tersine motivasyonu artırır ve başarıyı yükseltir.
• Hedefe göre davranılmalı
Sınava hazırlanırken çocuğun kendisine uygun bir hedef belirlemesi ve bu yönde ilerlemesi gerekir. Çalışma saatleri, eğlence ve dinlenceye ayıracağı saatler belli olmalıdır.
• Stres çalışma isteğini azaltıyor
Sıkıntılı ve stresli hissedilen durumlarda zorlamadan, çalışmaya hemen ara vermek gerekir. Çünkü bu ruh hali çalışmaya ve öğrenmeye engel olacak, sıkıntıyı daha da arttıracak, ‘yapamayacağım’ düşünceleriyle hayal kırıklığına yol açacaktır.
• Mola vererek çalışılmalı
Düzenli ve molalar vererek yapılan çalışmalar kişiyi sıkmaz ve motivasyonunun sürekliliğini sağlar.
• Ne erken, ne geç uyanmalı
Sınav günü, çok erken uyanıp sınavı beklemek yerine, sınava yetişebilecek şekilde bir-iki saat önce uyanıp, bir şeyler yiyerek sınava gidilmesi daha uygun olabilir.
YÜKSEK BEKLENTİLER BASKI OLUŞTURUR
Anne ve babaların zaman zaman çocuklarından yüksek beklentileri olabilir ve onları motive etme amacıyla üzerlerinde farkında olmadan baskı kurarlar. Bu tutumlar zamanla çocuğu yorar ve yıldırır. Anne ve babanın tutumlarını acilen değiştirmesi gerekmektedir. Öncelikle çocuğun kapasitesi; yani neleri başarıp başaramayacağı konusunda ailenin iç görü sahibi olması gerekir. Anne ve babalar çocuklarının başarılı ya da başarısız olmalarını kendi başarı ya da başarısızlıkları olarak algılamaktadırlar; sanki kendileri sınava girecekler ve sonuçlarını göreceklerdir. Anne ve babanın bu noktada çocuktan kendilerini ayrımlaştırmaları ve onların kendilerinden ayrı bir birey olduklarını unutmamaları gerekmektedir. Bu çocuğun hayatıdır, anne ve babanın görevi çocuğu bu yolda desteklemektir.