Hangi sebzede hangi vitamin var?
Sebze-meyvenin bilinçli tüketilmesi sağlığımızın korunmasında önem taşıyor. Bakın yediklerimizin ne yararı var?
31.1.2010 23:55:43

SG - Mevsimine göre vücudun ihtiyaç duyduğu mineral ve vitaminleri hangi gıdalardan karşılayabiliriz? Hangi sebze ve meyvede hangi vitamin ve mineraller var?
İşte bazı meyve ve sebzelerin içerdiği vitamin ve mineraller ile bunların ne yarar sağladıklarına ilişkin bilgiler…
(ÖNEMLİ NOT: Gıdaların vücudun gereksinmelerini karşılayacak şekilde tüketilmesi önemlidir. Sebze ve meyvelerin özellikleri bilinerek tüketilmesi sağlıklı beslenme açısından yararlıdır. Hangi sebze ve meyvenin nelere iyi geldiğinin bilinmesi koruyucu olur. Ancak bunun beslenme alışkanlığı haline getirilmesinin önemi unutulmamalıdır.)

Bakla:
Bakla, kuru ve yaş sebze olarak tüketilebiliyor. Baklanın idrar yollarını temizlediği, böbrek ağrılarını dindirici, böbrek iltihaplarını giderici etkisi olduğu, böbrek kum ve taşlarının düşürülmesine yardımcı olduğu belirtiliyor.

Bamya:
Yaş veya kuru sebze olarak tüketilen bamyanın kabızlığa iyi geldiği, bağırsakların düzenli çalışmasına katkıda bulunduğu belirtiliyor.

Bezelye:
Bezelye B1, C vitaminleri, protein, lif ve folik asit içeriyor. Sinir sistemini yatıştırıcı etkisi olduğu belirtiliyor.

Brokoli:
Brokoli, beta karoten, B1 ve C vitamini, demir ve çeşitli mineral içeriyor. Sindirim sistemine iyi geldiği, kanser riskini azaltıcı özelliği olduğu belirtiliyor. Brokoli suyunun elma ve havuç suyu ile karıştırılarak içilmesi öneriliyor. Kansere karşı koruyucu, ömrü uzatıcı olduğu belirtiliyor. Çok miktarda kalsiyum içerdiği için kemik erimesine iyi geliyor. Mineral ve demir eksikliğini gideriyor. Kalp dolaşım hastalıklarından koruyor. Göğüs kanseri riskini azalttığı bilinen indole adlı madde içeriyor. Spinabifida hastalığını (doğuştan belkemiğinde son omurun kapanmamış olması) önlediği belirtiliyor.

Buğday
Kepekli buğday unundan yapılan kurabiye ve benzeri yiyecekler bağırsakların düzenli çalışmasını sağlıyor ve kabızlığı önlüyor. Buğday tanesinin özü son derece besleyici özellik taşıyor. Kalsiyum, demir ve çinko içeriyor, bağırsak ve rektum kanserini önleyici olduğu belirtiliyor.

Çilek:
artık hemen her mevsimde bulunan çilek, C vitamini ve mangan, iyot içeriyor. Lif ihtiyacını giderici etkisi bulunuyor. Suyu ayrı bir lezzet olduğu gibi, diğer meyvelerin sularıyla karıştırılarak da keyifle içilebiliyor. Çilekli süt karışımı her yaştakiler için hem yararlı hem sevilen içecekler arasında yer alıyor.

Domates
A, C, E ve K vitaminleri, potasyum ve likopen içeriyor. Kan yapıcı özelliği, dinlendirici etkisi vardır. Yiyeceklerde kullanılmasının yanında suyu, sade olarak veya diğer sebze sularıyla karıştırılarak içilebilir. Kanserden koruyucu ve yaşlanmayı zihinsel ve bedensel olarak yavaşlatıcı etkisi var. Tansiyonu düşürmeye yardımcı olur ve vücudun su tutmasını engeller. Kalp hastalıklarına ve prostat kanserine karşı etkilidir. İçerdiği likopen vücudu kalp hastalıklarına karşı koruyan maddeler arasında yer alıyor.

Havuç:
A vitamini ve betakaroten açısından zengin bir sebze olan havuç, rendelenmiş salata olarak yenilebilir. Suyu içilebilir. Ancak A vitamininden tam olarak yararlanmak için havuç suyuna birkaç damla zeytinyağı katılması tavsiye ediliyor. Havuçla ilgili şu bilgiler veriliyor:
* Haftada 5 kez yenirse kadınlarda kalp enfarktüsünü, felç tehlikesini yüzde 68 oranında azaltır.
* Günde iki havuç erkeklerde kandaki kolesterolü yüzde 10 oranında azaltır.
* Her gün yenen bir havuç akciğer kanseri tehlikesini yarıya indirir.
* Havuçtaki Beta-Karoten gözleri yaşlılığın getirdiği görme zayıflığından korur ve bağışıklık sistemini kuvvetlendirir.
* Mide ve bağırsak kanamalarını önler.
* Kansızlığı giderir, anne sütünü arttırır, yüz ve boyun kırışıklıklarını giderir.
* İdrar ve bağırsak gazlarını söktürür.
* Ülserdeki şikayetleri giderir.
* Kansere karşı etkilidir.
* Cildin kurumasını önler.
* Bağışıklık sistemini güçlendirir.
İçerdiği Beta karoten A vitaminine dönüşür.

Ispanak:
Ispanak da C vitamini içeren sebzeler arasında yer alıyor. Provitamin A, demir ve enzimler açısından zengin bir sebze olan ıspanak, kan yapıcı, kemikleri ve dişleri güçlendirici, sindrimi rahatlatıcı etki yapıyor. Kalp kaslarını güçlendirdiği kabul ediliyor; bu nedenle kalp rahatsızlığı olanlara haftada bir-iki fincan taze sıkılmış ıspanak suyu tavsiye ediliyor.
Ispanağın şu yararları olduğu belirtiliyor:
* Kalp hastalıklarına, felce, yüksek tansiyona, yaşlılığın getirdiği göz hastalıklarına, kansere, hatta psişik rahatsızlıklara karşı etkilidir.
* Göz hastalıklarına ve derideki lekelenmelere karşı etkilidir.
* İçerdiği iki kimyasal madde sayesinde görme bozukluklarını önleyici etkisi vardır.
* Haftada 6 kez ıspanak yiyenlerde yüzde 86 oranında yaşa bağlı olarak görülen derideki lekelenme sorunu ortadan kalkar.
Bir porsiyon ıspanak, günlük demir ihtiyacımızın onda birini karşılıyor.

Kabak
Kabak C ve B1 vitamini içeriyor. Besleyici bir sebzedir. Yeşil kabak genelde yemek, bal kabağı tatlı olarak tüketilir. Haşlanmış kabak kocakarı ilacı olarak çıban ve şişliklerin tedavisi için lapa olarak kullanılır.
Kabak çekirdeği tenya ve kurt düşürücü olarak -özellikle çocuklarda- kullanılır. Gerekirse çekirdeklerin içi dövülüp şekerle karıştırılarak verilebilir. Ortalama doz çocuklara 40 gr büyüklere 100 gr olarak tavsiye edilir.

Karnabahar
Zihin yorgunluğunu giderici etkisi ve afrodizyak özelliği olduğu belirtiliyor. Sinirleri kuvvetlendirir. İdrar söktürür. Dalak hastalıklarına ve şeker hastalarına yararlı olduğu belirtiliyor.

Kayısı:
A vitamini içeriyor. Kayısı ve kayısı suyu enfeksiyon hastalıkları riskini azaltıcı etki yapıyor. Bir bardak kayısı suyunun 8 yaş altı çocukların gaünlük A vitamini gereksinmelerinin yarısı karşılayadığı belirtiliyor.

Kereviz
Kereviz, B vitamini, demir ve kireç içeriyor. Unutkanlığı ve sinir yorgunluğunu giderici, idrar sökücü, böbrek taş ve kumlarının düşürülmesine yardımcı etkisi olduğu, kan ve süt yapıcı, karaciğeri temizleyici özellik taşıdığı, şeker, yüksek tansiyon ve romatizmaya iyi geldiği belirtiliyor.
Kırmızı üzüm:
B6, C vitamini ve potasyum içeriyor. Şeker oranı yüksek olan üzüm meyve olarak yenildiğinde posası sindirim sistemini hızlandırıcı etki yapıyor. Suyu, karışık meyve suyu oluşturmakta tatlandırıcı işlevi görüyor.

Lahana
Lahana, B, C ve E vitamini, potasyum içeriyor. Kanseri, özellikle meme ve rahim kanseri riskini azaltıcı etkisi olduğu, vücutta biriken zehirli maddelerin atılmasını sağladığı, kandaki şeker miktarını düşürdüğü, sarılık ve safra kesesi hastalıklarına, astıma iyi geldiği, bağırsak kanserine karşı etkili olduğu belirtiliyor.
Lahana kanser hücrelerinin üremesini engelleyen kimyasal bir madde (isotiocyanates) içeriyor. ABD'de yapılan bir araştırmaya göre, haftada bir gün lahana yiyenlerin bağırsak kanseri olma riskleri üçte iki oranında azalıyor.

Mantar
Çinliler'in ilaç niyetine yedikleri bilinen mantarın, bünyeyi hastalıklara karşı koruyucu ve bağışıklık sistemini güçlendirici etkisi bulunuyor.

Marul
Marul, kalsiyum açısından zengin bir sebze olarak biliniyor. 100 gramında, küçük bir bardak sütün içinde bulunandan daha fazla kalsiyum bulunuyor (günlük kalsiyum ihtiyacının dörtte biri). Bu özelliğinden ötürü kemik erimesine karşı etkili oluyor, kemikleri güçlendiriyor.

Maydanoz
A ve C vitamini ile demir, kükürt, fosfos ve mangan elementleri içeriyor. Her derde deva sayılan maydanoz, sindirimi kolaylaştırıyor, böbrek taşlarının düşürülmesine katkı sağlıyor, görme gücünü ve anne sütünü artırıyor. Kalsiyum, potasyum ve A vitamini açısından taze yenilmesi tavsiye ediliyor. Bir tutam maydanoz, günlük C vitamini ihtiyacının çoğunu karşılayabiliyor.
Maydanozun şu yararları olduğu belirtiliyor:
* Böbrekleri çalıştırarak idrar getirir.
* Taşları düşürmeyi kolaylaştırır.
* Kan şekerini normal düzeyde tutar.
* Kansere karşı da koruyucudur.
* Yatmadan önce yenilirse sabahları rahat nefes almayı sağlar.
* Anne sütünü artırır.
* Vücuttaki zehirli maddelerin atılmasına yardımcı olur.
* Görme gücünü artıyor.
* Kaynatılıp suyu içilirse cilt güzelliği sağlar.
* Elde edilen suyla pansuman yapılması sivilcilere iyi gelir.
* Kaynatılan maydanozun suyu gözlere pansuman yapıldığında gözdeki iltihaplanmaları önler ve yanmayı geçirir.
* Kaynatılıp sirke ile saçlar yıkandığında saçların uzaması ve kuvvetlenmesini sağlaor.

Mısır
Yüzde 18.3 gibi yüksek oranda lif ve yüksek miktrada karbonhidrat içeriyor. İçinde protein, kalsiyum, demir, fosfor, A ve B2 vitaminleri bulunur. Enerji verir, hücre yenilenmesini hızlandırır.

Nar:
Nar, kan yapıcı özelliği bulunuyor, B ve C vitamini içeriyor. Narın yenilerek tüketilmesi posa bakımından tavsiye ediliyor. Ayrnıca suyunun diğer meyve ve sebze sularıyla karıştırılarak içilmesi de birçok vitamin gereksinmesinin karşılanmasında etkin rol oynuyor. Nar, kalbe iyi geliyor. Hücre hasarını yavaşlatıp, hücre ölümlerini azaltıyor.

Nohut
Besleyici önemli bir gıdadır. Vücudu kuvvetlendirir. Anne sütünü arttırır.
Kırmızı pancar:
Beta karoten ve folat, C vitamini, demir, bakır ve fosfat içerir.
Kan yapıcı ve bağışıklık sistemini güçlendirici etkisi var.
Salatası yapılabilir, suyu, sade veya diğer meyve sularıyla karıştırılarak içilebilir.

Patates.
C ve E vitamini, protein, karbonhidrat, betakaroten içerir. Enerji verir, halsizliğe karşı etkilidir. 100 gram patateste 80 kalori, 2 gram protein, 17 mg karbonhidrat, 7 mg kalsiyum, 53 mg fosfor, 20 mg C vitamini bulunur. Besin değerinin büyük kısmı kabuğunda olduğundadır. Soyularak pişirilen patates, içerdiği C vitamininin yüzde 25’ini kaybeder. Kabuklarını keserek değil de kazıyarak temizledikten veya çok iyi yıkayıp kabuğuyla pişirilmesi halinde vitamin değerini korur. Kızartması dışında, kilo aldırmaz. Sindirimi kolaylaştırır, kabızlığı önler. Yorgunluğa iyi gelir.

Patlıcan
Kansızlığı giderdiği, karaciğer ve pankreasın düzenli çalışmasını sağladığı, kilo vermeye yardımcı olduğu, böbrek yanmaları ve ağrılarını azalttığı, sinir yatıştırıcı etkisi olduğu, kalp çarpıntılarını giderdiği belirtiliyor. Cilt hastalığı, şekeri, mide, bağırsak ve karaciğer hastalığı ileri derecede olanların patlıcanı sık yememeleri tavsiye ediliyor.

Pırasa
İdrar söktürücü özelliği bulunuyor. Mide rahatsızlığına iyi geldiği, kabızlığı giderdiği, basura iyi geldiği, böbreklerdeki kum ve taşların düşürülmesine yardımcı olduğu belirtiliyor.

Portakal:
C vitamini, potasyum ve folik asit içeriyor. Bir bardak portakal suyu günlük C vitamini gereksinmesinin üçte birini karşılamaya yetiyor. Strese iyi geliyor.

Salatalık
Kükürt içerir. Salatalığın kendisi ya da suyu cildi bir tonik kadar temizler. Salatalık kabızlığı önler, böbrek ve kalp hastalıklarında vücutta biriken suyun atılmasına yardımcı olur. Kalp hastalıkları ve enfeksiyonlara karşı etkili olduğu belirtiliyor. İçerdiği kükürt vücudun enfeksiyonlara karşı dayanıklılığını artırır, kolesterolü düşürür.

Soğan ve sarımsak
Bu iki sebzenin yüksek tansiyon ve kalp hastalığı tehlikesini azatlıkları belirtiliyor. Soğan, mide kanserine yakalanma riskini; sarımsak da bağırsak kanserine yakalanma riskini azaltıyor. Sarımsak hücrelerin zarar görmesini önleyerek, vücudu erken yaşlanmaya karşı koruyor. Antibiyotik ve nefes darlığını giderici etki yapıyor, bağışıklık sistemini de güçlendiriyor. Kalbe ve alerjik hastalıklara iyi geliyor. Soğan kalbi güçlendiriyor ve alerjik reaksiyonları engelliyor. Amerika’da yapılan araştırmalarda düzenli tüketilmesi durumunda soğanın damarların tıkanma riskini azalttığının belirlendiği belirtiliyor.

Soya
Soya, içerisinde östrojen hormonuna benzer işlev gören ve bu hormonun etkilerini sulandıran bir madde içerdiği, bunun da kadın bünyesi için son derece yararlı olduğu belirtiliyor. Hücre yenilenmesini hızlandıran östrojen hormonunun aşırı üretilmesi durumunda, göğüs, rahim ve boyun kanserine yakalanma riskini artırdığı, soya içindeki maddenin ise bunu dengelediği ifade ediliyor.

Turp:
Turp, C vitamini, iyot ve kükürt içeriyor. Salata olarak yenilebildiği gibi suyu da tavsiye ediliyor. Turp suyunun karaciğere iyi geldiği, böbrekleri çalıştırdığı, kum dökücü özelliği olduğu, bronşları açtığı ve uyku getirdiği, safra taşını düşürmeye yardımcı olduğu, romatizma, siyatik, astıma ve sarılıkta yararlı olduğu belirtiliyor.

Zeytin
Zeytinin hem tane olarak hem de yağ olarak tüketilmesinin sağlık açısından yararlı olduğu belirtiliyor. Karaciğeri çalıştırır, karaciğer ağrılarını keser. Sarılıkta faydalıdır. Setinin yapraklarının ve kabuğunun tansiyon düşürücü etkisi vardır. Bağırsak solucanlarının düşürülmesine, bağırsakların düzenli çalışmasına yardımcı olur.

Karışımlar:
Turp ve limon suyunun boğaz ağrısına,
Lahana veya patates suyunun mide ülserine,
Elma ve kereviz suyunun baş ağrısına,
Patates, havuç, elma ve maydanoz suyunun kabızlığa iyi geldiği belirtiliyor.

Farklı bir değerlendirme

Sebze ve meyvelerin yararlarıyla ilgili olarak,Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Besin Hijyeni ve Teknolojisi Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mustafa Tayar farklı bir değerlendirme yapıyor. Prof. Tayar, bazı sebze ve meyvelerin yararlarıyla şekilleri arasında ilişki olduğunu belirtiyor.
Tayar’ın değerlendirmeleri şöyle:

Armut, avakado, patlıcan:
Her üçü de kesildiğinde, iç kısımlarında anne rahmine benzer şekil belirir. Bunlar dengeli tüketilmeleri halinde hormon düzenini sağlar, kadınlarda rahim kanserinin önlenmesine yardımcı olur.
Brüksel lahanası, brokoli:
Bu sebzeler kanser hücresine benzer. Brüksel lahanası lif, C vitamini, A vitamini (betakaroten) ve azot içerir. Bunlar, kanseri önleyici etki yapar.
Ceviz:
Cevizin içi, şekil olarak beyine benzer, beyin lobları gibi girintili çıkıntılıdır. Ceviz yüksek oranda omega-3 ve birçok vitamin, mineral içerir. Bunlar, beynin fonksiyonlarının düzenli çalışmasında dengeleyicidir.
Domates:
Kesilmiş domatesin içi dört bölümdür. Kalp de kırmızı ve 4 bölümden oluşur. Domates, kalp hastalıklarının önlenmesine yardımcı rol oynayan lycopene içerir.
Havuç ve kivi:
Bu iki sebze kesildiğinde iç kısımlarında göze benzer şekil görülür. Her ikisi de göz sağlığına iyi gelir. Kivi, antioksidan (E ve C vitamini) ve carotenoit (beta caroten, lutein) içerir. Lutein, yaşlılığa bağlı ortaya çıkan görme bozukluklarının önlenmesinde etkilidir.

İncir:
İncirin görüntüsü erbezlerine benzer; çinko, folik asit ve diğer mineraller açısından zengindir. İncirin, erkeklerde sperm kalitesini ve hareketliliğini artırdığı, erkek açısından kısırlığı önlediği belirtilir.

Nar:
Nar taneleri, kan hücrelerine benzer. Nar da kalp sağlığı için önemli bir antioksidandır. Zararlı hücrelerin tutulmasına yardımcı olur.
Narenciye:
Şekil olarak meme bezine benzerler. Narenciye, flavonoid ve limonen içerir. Bunlar meme bezlerindeki lenf hücrelerinin hareketini düzenler.
Soğan:
Soğan da kesildiğinde hücrelere benzer. Soğan, antioksidan olarak, serbest radikalleri nötralize ederek hücrelerin zarar görmesini önler.
Üzüm:
Salkım halindeyken üzüm de kalp şeklinde görülür. Her üzüm tanesi kalpte bulunan kan hücrelerini andırır. Üzüm, kan yapıcı olarak bilinen bir gıdadır ve kalbe iyi gelir.

Zeytin:
Şekli kadın yumurtalıklarına benzer. Zeytin yumurtalıkların sağlığı ve işlevselliği açısından yarar sağlayan bir yiyecektir.


www.sagliktagundem.com sitesinden 29.3.2024 10:53:26 tarihinde yazdırılmıştır.