Türk Pediatri Kurumu (TPK) 5 yaş altı çocuklarda kötü beslenme nedeniyle ortaya çıkan obezite tehlikesine karşı bir kampanya başlattı. ‘Abur Cubur Yemiyorum, Sağlıklı Atıştırıyorum’ adı verilen bilinçlendirme amaçlı kampanyanın tanıtım toplantısında 5 yaş altı her 4 çocuktan birinin obezite tehdidi altında olduğu belirtildi.
Uzmanlar, çocukların atışma alışkanlıklarının bilinçli yönetimiyle obezite tehdidi altından çıkabileceklerini açıkladılar.
Başlatılan kampanya ile çocukların atıştırmalık tercihlerinin doğru şekillenmesi, bu bilincin süreklilik kazanması için kesintisiz bilgilendirme yapılması ve sürecin eğitimle desteklenmesi tasarlanıyor. Kampanyada 5 yaşında bir erkek çocuk annesi olan sanatçı Özge Özberk de çalışmalarda görev alıyor.
Kampanyanın bilgilendirici tv filmleri, www.saglikliatistir.com internet sitesi ve ebeveynlerle sağlık çalışanlarının katılacakları toplantılarla yürütülmesi planlanıyor.

ÇOCUKLARDA OBEZİTENİN ETKİSİ

Uzmanların verdikleri bilgiye göre:

Ülkemizde 5 yaşın altındaki çocuklarda aşırı kilo veya obezite her 4 çocuktan 1‘ini pençesi altına alarak günümüzün en büyük sağlık sorunlarından biri haline geldi.

Ayrıca obezite, bulaşıcı olmayan ama ölümle sonuçlanan hastalıkların da ilk nedenleri arasında yer alıyor.

Çocuklarda obezite, 9 yıl içinde 2 kat artış gösterdi. Modern çağın beraberinde getirdiği beslenme tarzındaki değişiklikler ve fiziksel hareket azlığı gibi bir takım olumsuz şartlar da obezite riskini günden güne arttırıyor.

ÇOCUKLARA DOĞRU ALIŞKANLIK KAZANDIRMAK

TPK Başkanı ve İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Fügen Çullu Çokuğraş, TPK olarak başlattıkları kampanya ile çocuklarda kalıcı bir alışkanlık değişimi oluşturmayı amaçladıklarını, bunun için yasaklayan değil, yol gösteren olacaklarını belirtiyor. Tüm ebeveynleri çocukları için yapacakları atıştırmalık seçimlerinde sağlıklı tercihlere yönlendirmeyi hedeflediklerini söyleyen Çokuğraş, şu bilgileri veriyor:
“Toplumumuzun temelini oluşturan çocuklarımızın “abur cubur” olarak tanımlanan, aşırı tüketilmesi tavsiye edilmeyen gıdaları, kontrolsüzce ve bilinçsizce tükettikleri bir gerçektir. Örneğin çocuklarla gidilen market alışverişlerinde çocukların abur cubur raflarındaki ısrarcı tutumları sonucunda anne-çocuk arasında çatışma yaşandığını ama annelerin çocuklarına kıyamayıp, onların istediklerini almak zorunda kaldıklarını hastalarımızdan sıklıkla dinlemekteyiz. Kısacası çocuk doktorları olarak her geçen gün çocuklarımızın olumsuz beslenme alışkanlıkları geliştirdiğine üzülerek şahit olmaktayız. Bu noktada hem fizyolojik açıdan sağlıklı atıştırmalık alternatifleri seçmenin, hem de psikolojik açıdan anne-çocuk çatışmasını önleyecek, çocuğu ve dolayısıyla da anneyi mutlu eden alternatifler seçmenin mümkün olabileceğini anlatmaya karar verdik. Hangi atıştırmalıklar seçilmeli, porsiyonlar ne olmalı, hangi sıklıkta tüketilmeli gibi uygulanabilir öneriler geliştirdik.“

ATIŞTIRMALIK TERCİHİ NASIL YAPILMALI?

Prof. Dr. Fügen Çullu Çokuğraş, “Abur Cubur Yemiyorum, Sağlıklı Atıştırıyorum” kampanyasının bilimsel dayanağını şu sözlerle açıklıyor:

“Abur Cubur Yemiyorum, Sağlıklı Atıştırıyorum kampanyamızın bilimsel dayanağını geçtiğimiz yıl TPK’nın 50. Yıl kongresine katılarak bizleri onurlandıran Washington Üniversitesi Halk Sağlığı Beslenme ve Obezite Araştırma Merkezi Direktörü Prof. Adam Drewnowski’nin boş-dolu kalori teorisi üzerine kurduk. Sağlıklı atıştırmalıkları belirlerken piyasada satılan 100’den fazla paketli atıştırmalığı mikro ve makro besin öğeleri açısından analiz ettirerek Prof. Adam Drewnowski’nin geliştirdiği “Besin Yoğunluğu Endeksi” nin dolu / boş kalorileri tanımlamasına göre sınıflandırdık.”

ARA ÖĞÜNLERDE NE TÜKETİLMELİ?

TPK Yönetim Kurulu üyesi ve Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Raşit Vural Yağcı, şu bilgileri veriyor:

“3 yaşından itibaren, çocuklar haftada 100 ara öğün yiyorsa maalesef bunun yaklaşık %25’i abur cubur diyebileceğimiz, kalorisi yüksek, besleyiciliği düşük gıdalardır. Oysa ara öğünler için ideal kalori miktarı ara öğün başına günlük toplam kalori ihtiyacının 10%’u kadardır. Bu da 170 kcal’ye denk gelmektedir. Yani çocuklar ara öğünlerde maksimum 170 kcal almalı diyebiliriz. Bunda da boş-dolu kalori değerlerine dikkat etmeliyiz. Bir gıdanın etiketine baktığımızda dolu kalorilerin yani protein, lif, vitamin ve minerallerin fazla, boş kalori dediğimiz şeker, tuz, doymuş yağ gibi besin öğelerinin az miktarda içermesini tercih etmeliyiz; tercihlerimizi dolu kalorileri fazla olan üründen yana kullanmalıyız.

NEYİ NE KADAR TÜKETMELİ?

Prof. Dr. Raşit Vural Yağcı hangi gıdanın ne kadar tüketileceği konusunda şunları söylüyor:
“Bazı ürünlerin kalorisi son derece düşük ve besleyicilik değeri de son derece yüksektir. Bir diğer değişle; besleyicilik değeri %100’ün üzerinde ve kalori olarak da yaklaşık 170 kalorinin altındadırlar. Bu ürünlerin içinde özellikle şeker oranı düşük bir çok meyveyi sayabiliriz: Bunlara örnek olarak portakal, mandalina, nar gibi kış meyvelerini; salatalık, çilek gibi yaz sebze ve meyveleri örnek gösterebiliriz. Bunlar çocuklara günde 1-2 porsiyon ara öğün olarak gönül rahatlığı ile verilebilir.
Bir diğer grup, kalorisi 170’in altında olup, besleyicilik değeri 0 ile 100 arasında olanlardır, ki bu değer de iyi bir besin değeridir. Bu gruptaki ürünler, ara öğünlerde, atıştırmalık olarak günde 1 porsiyon verilebilirler. Bu grupta genelde süt ve süt ürünleri vardır. İçlerinde sade süt, sade yoğurtun yanı sıra çocuğun da istemesini sağlayacak ve onu mutlu edecek meyveli yoğurt ve meyveli sütleri sayabiliriz.
Diğer grup besleyicilik değeri 0 ile 100 arasındaki ama kalorisi 170’in üzerindeki gıdaları içeren gruptur. Bunların da tüketimini biz her gün olarak tavsiye ediyoruz ama porsiyonlarına dikkat ederek. Birçok kuru meyve, kuruyemiş, müsli, kaşar peyniri ve tahin pekmez bu gruptadır. Bu ürünler porsiyonlarına dikkat edilerek ara öğün seçimi olarak gönül rahatlığıyla çocuklara yedirilebilirler.
Abur cuburlar olarak nitelendirdiğimiz kalorisi 170’in üzerinde, besleyicilik değeri olarak da 0’ın altındaki ürünlerde doymuş yağ, şeker, tuz oldukça fazladır. Yani boş kalori içermektedirler. Dolayısıyla bunların çocuklarca her gün istense bile ebeveynlerce nadiren verilmesini önermekteyiz.”

ANNELER BABALAR NASIL SEÇİM YAPACAK?

Anne babalar, çocukları için atıştırmalık seçerken bunun boş mu yoksa dolu mu kaloriye sahip olduğunu internetten takip edebilecekler. Bu konuda kampanya kapsamında oluşturulan www.saglikliatistir.com sitesinde bilgiler yer alıyor.
Anne babaların bilgilendirilmeleri amacıyla hazırlanan tv filmi ve internet sitesindeki verilerin yanı sıra ayrıca toplantı ve seminerler düzenlenecek.
TPK Genel Sekreteri ve İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Mehmet Vural,şöyle diyor:
“Ayrıca hem ebeveynlerle hem de sağlık çalışanları ile gerçekleştirmeyi planladığımız yüz yüze toplantılar ve seminerler var. Özellikle bilgilendirici filmi gören annelerin atıştırmalık seçimleri konusunda biraz daha bilinçlenmelerini ve sağlıklıatıştır.com websitesine girmelerini bekliyoruz. Bu websitesi ile çocukların haftalık beslenmelerinin önemli bir bölümünü oluşturan ara öğünler konusunda, annelere kılavuzluk etmeyi amaçlıyoruz. Bunu yaparken de abur cuburlara alternatif olarak her gün verilebilecek atıştırmalık alternatiflerini “Atıştırmatik” bölümümüzün altında paylaştık. 100’den fazla sağlıklı atıştırmalık seçimlerini, tavsiye edilen tüketim sıklıkları ve porsiyonlarına göre kategorize ettik. Kısacası paketli abur cuburlar yerine hem sağlıklı hem de çocuğunuzu mutlu edecek alternatifler burada açıklanıyor.”